Monitoring przyrodniczy

Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody monitoring przyrodniczy polega na obserwacji i ocenie stanu oraz zachodzących zmian w składnikach różnorodności biologicznej i krajobrazowej, w tym typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków zwierząt, ze szczególnym uwzględnieniem typów siedlisk przyrodniczych i gatunków o znaczeniu priorytetowym. To także ocena skuteczności stosowanych metod ochrony przyrody, np. w związku z prowadzeniem prac budowlanych na danym terenie. Definicja ustawowa odwołuje się do monitoringu prowadzonego przez wyspecjalizowane służby ochrony środowiska. W szerszym ujęciu, monitoring przyrodniczy to obserwacja i ocena stanu przyrody, która może być konieczna w przypadku wielu działań gospodarczych, a także działań podejmowanych przez gospodarstwa domowe. Na przykład w wyniku przeprowadzenia monitoringu przyrodniczego na terenie planowanej inwestycji może okazać się, że konieczne jest złożenie odpowiedniego wniosku do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, która podejmuje decyzję o warunkach prowadzenia prac oraz konieczności przeprowadzenia kompensacji. Informacja o stanie środowiska jest niezbędna dla formułowania odpowiednich zadań kompensujących. Nadzór przyrodniczy muszą prowadzić odpowiednio wykwalifikowane osoby. Muszą one posiadać nie tylko szeroką wiedzę potwierdzoną certyfikatami i dyplomami, ale także duże doświadczenie. Dokładna wiedza na temat występowania chronionych gatunków roślin oraz zwierząt na konkretnym obszarze umożliwia wdrażanie rozwiązań. Przykładowo, dzięki nim realizacja inwestycji budowlanej nie spowoduje szkód w przyrodzie.

W jakich sytuacjach trzeba zlecić nadzór przyrodniczy?

Jednym z przykładów, gdzie konieczność przeprowadzenia monitoringu staje się niezbędna, jest planowanie termomodernizacji budynków. Ptaki i nietoperze to zwierzęta przyzwyczajone i przystosowane do życia w bezpośrednim sąsiedztwie człowieka. Bardzo często wykorzystują one siedliska antropogeniczne jako miejsca do rozrodu, zakładania gniazd, a także jako miejsca zimowania. Niestety w ostatnich latach w wyniku utraty siedlisk obserwuje się znaczący spadek liczby gatunków ptaków i nietoperzy wykorzystujących budynki i centra miejskie jako miejsca do zakładania gniazda. Utrata siedlisk jest wynikiem termomodernizacji budynków, do której przystępuje się w celu oszczędzania energii oraz dla korzyści środowiska. Podczas prac remontowych bardzo często dochodzi do utknięcia zwierząt w szczelinach między płytami lub w niezabezpieczonych wcześniej otworach. Jest to jeden z największych problemów odpowiadających za ginięcie synantropijnych gatunków chronionych ptaków i nietoperzy. Dlatego ważne jest, aby przeprowadzanie remontów elewacji i dociepleń budynków było przeprowadzane po wykonaniu monitoringu przyrodniczego. Monitoring przyrodniczy wymagany jest również w ramach realizacji inwestycji liniowych. Szczególnie narażona na intensywne oddziaływanie infrastruktury drogowej, jest herpetofauna. W wyniku kolizji z pojazdami na drogach ginie wiele chronionych gatunków płazów i gadów. Podczas realizacji inwestycji drogowych narażone na degradację są także siedliska znajdujące się w zasięgu jej przebiegu. Wykonanie monitoringu przyrodniczego jest kluczową kwestią przy sporządzaniu dokumentacji projektowej oraz stanowi ważny element sprawnej ochrony zwierząt. Podczas monitoringu można zidentyfikować tereny kolizyjne i konfliktowe, co pozwala na odpowiednim etapie wdrożyć środki i działania ochronne. Brak nadzoru przyrodniczego może oznaczać realizację inwestycji, która spowoduje powstanie negatywnych i nieodwracalnych zmian w populacji zwierząt.

Zabezpieczenie chronionych gatunków roślin i zwierząt w związku z wycinką drzew

Ze swojego doświadczenia wiemy, że najczęstszym powodem konieczności prowadzenia takiego nadzoru jest wycinka drzew oraz usuwanie innej roślinności w miejscach, w których będzie prowadzona inwestycja. Takie działania mogą stanowić istotne zagrożenie dla żyjącej na danym obszarze fauny oraz flory. Szczególnie istotne jest tutaj skupienie się na gatunkach prawnie chronionych. Inwestor powinien podjąć odpowiednie kroki, aby skutecznie ograniczyć straty w środowisku. W czasie nadzoru przyrodniczego sprawdza się, czy wszystkie te zadania są realizowane prawidłowo oraz jaki wpływ na florę i faunę mają prowadzone prace. Przepisy bardzo restrykcyjnie określają terminy, w których można prowadzić działania związane z wycinką drzew i usuwaniem roślinności. Ochronie podlegają bowiem między innymi:

• różne gatunki ptaków,
• nietoperze,
• wiele gatunków bezkręgowców,
• ważne przyrodniczo okazy roślinne.

Wycinka drzew w okresie lęgowym ptaków, a monitoring przyrodniczy

Doskonałym przykładem tego, dlaczego nadzór przyrodniczy jest tak ważny z punktu widzenia prowadzonych inwestycji, są z pewnością ograniczenia w wycince związane z okresem lęgowym ptaków. Zgodnie z obowiązującymi przepisami zwierzęta te podlegają ochronie w okresie całego roku. Ale w okresie od 15 marca do 15 sierpnia istnieje największe zagrożenie naruszenia wobec nich obowiązujących zakazów. Oznaczałoby to, że ryzyko naruszenia prawa istnieje w najbardziej dogodnym do prowadzenia inwestycji terminie, czyli wiosenno-letnim. Jednak restrykcje te mogą być znacząco zmniejszone, jeśli środowisko jest monitorowane przez specjalistów. Doświadczeni eksperci sprawdzają między innymi, czy na drzewach przeznaczonych do wycinki nie znajdują się gniazda ptaków. Jeśli w konkretnym miejscu nie występuje ryzyko niszczenia lęgów, prace mogą być kontynuowane. Również znalezienie gniazd lęgowych ptaków nie musi oznaczać wielotygodniowego zawieszenia prac budowlanych. Ornitolodzy mogą bardzo dokładnie oszacować, w którym momencie zwierzęta te będą opuszczały swoje gniazda. Gdy to nastąpi, możliwie będzie wznowienie wszystkich czynności. Należy pamiętać, że ochronie prawnej podlegają również gniazda niezasiedlone. Uzyskanie zgody na ich usunięcie jest zazwyczaj tylko formalnością. Jednak jest to konieczne ponieważ ustawa o ochronie przyrody nie warunkuje wprowadzenia zakazu usuwania gniazd od tego, czy są zasiedlone, czy też nie. Prawidłowo realizowany nadzór przyrodniczy demonstruje swoje znaczenie w całej tej sytuacji. Wbrew pozorom nie ma on na celu opóźniania prac, np. budowlanych, ale szukania kompromisów. Dzięki którym ewentualne zakazy wycinki będą możliwie najkrótsze, ale gwarantujące bezpieczeństwo ptakom.

Monitoring, a wycinka drzew – przenoszenie lub sadzenie roślin

Celem monitoringu przyrodniczego jest ochrona środowiska naturalnego przy maksymalnym zachowaniu interesów samego inwestora. Z tego powodu bardzo często w sytuacji, gdy konieczna jest wycinka drzew i usuwanie roślin, specjaliści nadzorujący te prace mogą zalecić:

• przeniesienie konkretnych roślin na inne siedliska,
• przeprowadzenie nasadzenia kompensacyjnego.

Oczywiście, przenoszenie dotyczy tych gatunków roślin, które podlegają ochronie prawnej. Doświadczony botanik przygotowuje zasady postępowania, dzięki którym można to zrobić możliwie najszybciej i w sposób bezpieczny dla samych okazów. Nasadzenia mają natomiast na celu odtworzenie obszaru zielonego w innym miejscu, aby skompensować straty, jakie przyroda poniosła na terenie prowadzonej inwestycji. Jeśli szukają Państwo kompleksowego i profesjonalnego wsparcia w zakresie monitoringu przyrodniczego, to gorąco zachęcamy do kontaktu. Tworzymy zespół specjalistów, który podejmie się realizacji każdego zlecenia tego typu. Zawsze szukamy najlepszych kompromisów pomiędzy interesami inwestora a ochroną środowiska na danym obszarze.   Kontakt