Projekt rekultywacji

---

Projekt rekultywacji to dokument techniczny, zakładający wykonanie określonych prac, mających na celu przywrócenie gruntom, które zostały zdegradowane lub zdewastowane, wartości użytkowych lub przyrodniczych. W momencie, gdy gleba odzyskuje zdolność do produkcji roślinnej, uznaje się, że została zrekultywowana. Jak natomiast wygląda projekt rekultywacji? Dokument ten sporządza się zarówno w formie opisowej, jak i graficznej. Dokumentacja określa podstawę prawną do jej przygotowania, cel i zakres prac, które mają zostać wykonane. W projekcie ujmuje się również takie elementy jak:

• lokalizacja i stan początkowy gruntów przeznaczonych do rekultywacji, a także charakterystyka terenowa regionu;
• założenie efektu wykonanych robót;
• metody techniczne i biologiczne przywracania glebom odpowiednich właściwości fizycznych i chemicznych; w tym założenia dot. obszarów zielonych (zadrzewień, krzewów, trawnika etc.);
• technologia wykorzystywana przy wykonywaniu określonych prac;
• harmonogram realizacji robót, z wyszczególnieniem poszczególnych etapów.

Jaka jest różnica pomiędzy degradacją a dewastacją gruntów?

O degradacji gleby mówimy w momencie, gdy pewne procesy i zjawiska pogarszają jej właściwości fizyczne, biologiczne lub chemiczne. Ma to wpływ na zdolność do produkcji roślin, jak i zdatność do uprawy rolnej. W przypadku degradacji fizycznej to struktura gruntu jest pogarszana. Może dojść do zagęszczenia masy glebowej, nadmiernego jej odwodnienia, erozji w wyniku oddziaływania wody i wiatru, a także zawalenia osuwisk. Kiedy zaś mówimy o degradacji chemicznej? W momencie, gdy na przykład wzrasta kwasowość lub alkalizacja gruntu, a także narusza się równowaga jonowa czy też dochodzi do koncentracji soli, metali ciężkich lub takich pierwiastków, jak siarka, fluor bądź też związków chemicznych – węglowodorów, herbicydów, pestycydów itp. Jeśli natomiast degradacja ma wymiar biologiczny, to mówimy o spadku ilości i masy edafonu. Może dojść też do tzw. zmęczenia gleby. Przy rozróżnieniu degradacji od dewastacji gruntów bardzo ważne jest ujęcie faktu, że w pierwszym przypadku zachowuje ona pewne właściwości, umożliwiające produkcję roślinną. Natomiast w drugim traci całkowicie wartość użytkową. Koszt rekultywacji zdewastowanych gruntów jest zazwyczaj wyższy niż w przypadku gleb, które uległy degradacji.

Co to jest rekultywacja gruntów?

Ogólnie rzecz ujmując, jest to proces mający przywrócić właściwe ukształtowanie rzeźby terenu, poprawić właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleby. Czynności te związane są z przepisami dotyczącymi ochrony środowiska, zawartymi m.in. w ustawie z dnia 3 lutego 1995 roku o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Rekultywację przeprowadza się najczęściej na terenach zdegradowanych lub zdewastowanych w wyniku prowadzenia działalności przemysłowej (np. kopalni, hut, zakładów chemicznych) lub też niewłaściwego gospodarowania gruntami rolnymi. W trakcie tego procesu dokonuje się również stosownej regulacji stosunków wodnych w glebie. Jest ona albo nawadniana, albo osuszana, w zależności od potrzeb. Prace te obejmują także umacnianie skarp, zakładanie trawników, wytyczanie i budowanie dróg dojazdowych oraz odtwarzanie gleb, często przez nanoszenie świeżej warstwy. Każde z tych zadań należy ująć w projekcie.

Jakie rodzaje rekultywacji wyróżniamy?

• biologiczna – dokonywana przez kształtowanie biologicznie czynnej powierzchni, a także szaty roślinnej (sadzenie drzew, krzewów i zasiewanie trawników),
• chemiczna – glebę oczyszcza się z zanieczyszczających ją substancji chemicznych; celem jest przywrócenie odpowiedniego odczynu oraz odtworzenie jej żyzności,
• techniczna – związana jest ze wszystkimi pracami, obejmującymi formowanie rzeźby terenu.

Intencją prowadzonych robót jest odtworzenie lub nadanie gruntom zdegradowanym albo zdewastowanym odpowiednich właściwości. Ważne jest, by uzyskały one cechy, pozwalające wykorzystać je w rolnictwie, leśnictwie lub rekreacji. Gdzie i kiedy można jeszcze przeprowadzić ten proces? Na przykład w zakresie oczyszczania wód powierzchniowych i podziemnych. W przypadku tych pierwszych wykonuje się wszelkie prace, które mają na celu doprowadzenie większej ilości czystych dopływów, przepłukiwanie zbiorników, natlenianie ich, a także regulację linii brzegowych. Jeziora, dla przykładu, rekultywuje się przez likwidację kolonii bakteryjnych, usuwanie nadmiernie rozprzestrzenionej materii organicznej z warstw przydennych, napowietrzanie tych stref i biomanipulację, która ogranicza eutrofizację. Wody podziemne natomiast rekultywuje się w celu przywrócenia im stanu pierwotnego, by można było korzystać z nich w celach gospodarczych. Dokonuje się tego przez izolację zanieczyszczeń, usunięcie (wydobycie lub unieszkodliwienie) substancji, które zatruwają, a także zmianę sposobu gospodarowania zasobami. W przypadku rekultywacji terenów często dochodzi też do wytworzenia nowych odpadów, które należy ewidencjonować w karcie ewidencji odpadów i karcie przekazania odpadów. Prowadząc takie prace w Polsce, należy pamiętać o obowiązku tworzenia rocznych sprawozdań.

Do kogo należy obowiązek przeprowadzenia rekultywacji?

Według polskiego i unijnego prawa obowiązek ten ciąży na osobie fizycznej lub prawnej, która przyczyniła się swoim działaniem do degradacji lub dewastacji danego gruntu. Przez co stracił on swoją wartość użytkową. Jeśli za pogorszenie stanu gleby odpowiada więcej niż jedna osoba, to wszystkie one są zobowiązane – proporcjonalnie do swojego postępowania, które wpłynęło na wartość użytkową ziemi – do podjęcia odpowiednich czynności w celu przywrócenia odpowiednich właściwości gruntu. Obowiązek ten obejmuje zarówno zlecenie prac, związanych z rekultywacją, jak i poniesienie wszelkich kosztów, jakich proces ten wymaga.

Kiedy należy przeprowadzić rekultywację?

Prace mające na celu odtworzenie wartości użytkowych gleby wykonuje się w momencie, kiedy wybrany teren staje się całkowicie, częściowo lub na określony czas zbędny do wykorzystania przemysłowego. Wszystkie roboty zaś należy zakończyć do 5 lat od zaprzestania działalności przemysłowej na danym obszarze. To zaś oznacza, że w przypadku likwidacji składowiska, gdzie magazynowano odpady z hut, kopalni, czy też zakładu zajmującego się gromadzeniem i przetwarzaniem odpadów komunalnych, należy w ciągu 5 lat od zakończenia funkcjonowania danego przedsiębiorstwa wykonać wszelkie niezbędne roboty, mające na celu przywrócenie lub nadanie glebie odpowiednich wartości użytkowych.

Co określa decyzja w sprawie rekultywacji?

W decyzjach dotyczących rekultywacji gruntu zawiera się informacje o stopniu degeneracji lub dewastacji gleby, które zostały ustalone na podstawie opinii sporządzonych przez dwóch odrębnie działających rzeczoznawców. W dokumentacji wskazuje się też osobę, która musi przeprowadzić cały proces przywrócenia lub nadania gruntom wartości użytkowych. Określa się również cel i termin, w jakim prace odtwarzające właściwości terenu mają się zakończyć. Ostatecznie w decyzjach zamieszcza się również uznanie rekultywacji za zakończoną.

Kto wydaje decyzję?

Często pojawia się pytanie, gdzie należy się zwrócić o wydanie decyzji dotyczących rekultywacji gruntów? W Polsce należy to do kompetencji starosty. Przed wydaniem tego dokumentu zainteresowanemu, organ ją wydający musi najpierw zasięgnąć opinii:

• w przypadku działalności górniczej – dyrektora urzędu górniczego (odpowiedniego dla konkretnej jednostki administracyjnej),
• w przypadku rekultywacji prowadzonej na potrzeby gospodarki leśnej – dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych czy też dyrektora parku narodowego,
• burmistrza, wójta lub prezydenta miasta, zarządzającego gminą, w której znajduje się teren podlegający temu procesowi.

  Kontakt