Powstające codziennie odpady stanowią poważny problem dla całego świata. Coraz większa konsumpcja i łatwiejszy dostęp do dóbr sprawiają, że rozmowa o masowym wysyłaniu śmieci w kosmos przestaje być nierealna. Stąd coraz większy nacisk na recykling. Jednakże nie wszystkie produkty można wykorzystać w tym procesie. Tutaj pojawia się także problem pozwoleń na przetwarzanie i magazynowania odpadów – uregulowanie tych kwestii pozawala zapobiec potencjalnym katastrofom ekologicznym. Zeszłoroczna nowelizacja ustawy o „Zezwoleniu na przetwarzanie odpadów” stanowi próbę kompleksowego rozwiązania narastającego problemu śmieci pojawiających się w naszym otoczeniu. Czy faktycznie spełni swoją funkcję?
Na ostateczne rezultaty należy jeszcze poczekać. Niemniej jednak, niektóre rozwiązania przyjęte przez ustawodawcę rodzą duże prawdopodobieństwo znaczącego wzrostu ceny za magazynowanie i przetwarzanie odpadów. Niemały wpływ na zaostrzenie przepisów miały liczne i głośne sprawy pożarów śmietnisk, czy kolejne przypadki wwozu do Polski odpadów z innych krajów UE. Trzeba wyraźnie zaznaczyć, że kwestia śmieci ma zasięg nie tylko międzynarodowy, ale także interkontynentalny. Dlatego tak bardzo istotne są czytelne regulacje wszystkich kwestii z tym związanych.
Kary dla nieuczciwych przedsiębiorców
Proces wydawania pozwoleń na przetwarzanie odpadów został rozszerzony o wymóg złożenia operatu przeciwpożarowego. W związku z tym, przedsiębiorca musi zaimplementować kompleksowe zabezpieczenie przed ogniem dla składowanych odpadów. Także zaszła konieczność radykalnego skrócenia maksymalnego czasu ich magazynowania – z obecnych trzech lat do jednego roku. Ponadto, instalacja, na której przeprowadzane są procesy takie jak przetwarzanie odpadów, ich wytwarzanie czy magazynowanie, ma być poddana kontroli na zlecenie Komendanta Straży Pożarnej, przy każdorazowym uzyskaniu pozwolenia.
Cel tych zabiegów jest jasny – zapobiec nieuczciwym praktykom przedsiębiorców, którzy wykorzystywali luki prawne np. do nielegalnego składowania zanieczyszczeń. Radykalnie zwiększono również kary administracyjne za brak zezwoleń na przetwarzanie odpadów lub za niedozwolone gospodarowanie nimi. Za takie działania sięgają one nawet miliona złotych. Nowością jest także poszerzenie kompetencji Wojewódzkich Inspektoratów Ochrony Środowiska m.in. o możliwość przeprowadzenia niezapowiedzianych kontroli składowisk oraz instalacji przetwarzających odpady. Całość rozwiązania zamyka nałożenie na przedsiębiorcę obowiązku zainstalowania całodobowego monitoringu wizyjnego z możliwością zapisu. Monitoring ten musi zapewniać jakość obrazu pozwalającą na rozpoznanie twarzy nagrywanych osób. Także wymaga on magazynowania nagrań na trwałym nośniku przez miesiąc po ich zarejestrowaniu oraz udostępniania na wniosek kontrolujących służb.
Wniosek o zezwolenie na przetwarzanie oraz magazynowanie odpadów
Nowe przepisy mają prosty cel – wyeliminowanie z szeroko rozumianego rynku odpadów przedsiębiorców, którzy unikają kontroli i szukają oszczędności. Ich działania narażają ludzkie zdrowie i życie, a także całe środowisko naturalne na poważne szkody. Znaczne zwiększenie liczby dokumentów wymaganych do uzyskania zezwolenia na przetwarzanie odpadów bądź ich magazynowanie ma to zapobiec nieuczciwym i niezgodnym z prawem praktykom.
Poza zaświadczeniem o niekaralności, przedsiębiorca musi do wniosku o pozwolenie na przetwarzanie odpadów dołączyć dodatkowe dokumenty. Wymagane jest przedstawienie dokumentu potwierdzającego posiadanie odpowiedniego zabezpieczenia finansowego. Zabezpieczenie to ma na celu pokrycie przyszłych wydatków, związanych z ewentualnymi sytuacjami awaryjnymi i koniecznością natychmiastowego usunięcia dużej ilości odpadów. Tak stać się może w przypadku pożaru, czy innej klęski żywiołowej. Zabezpieczenie roszczeń może mieć formę depozytu, gwarancji ubezpieczeniowej, bankowej bądź polisy ubezpieczeniowej.
Magazynowanie odpadów
Kwestia magazynowania jest dla nowoczesnej gospodarki odpadami sporym wyzwaniem. Obecnie okres ich magazynowania skrócono z 3 lat do 1 roku. Nowe przepisy bardzo dokładnie precyzują także warunki składowania odpadów. Duży nacisk kładzie się przede wszystkim na bezpieczeństwo związane z tego rodzaju działalnością.
Inną kwestią jest ograniczenie ilości magazynowanych odpadów. Łączna masa tych, które są przeznaczone do składowania, a także ta ściśle określona w zakresie posiadanego zezwolenia na zbieranie odpadów, nie może być wyższa niż połowa ustalonych górnych progów ilościowych masy wszystkich odpadów, które zostały ustalone w ww. pozwoleniu.
Stosunkowo niedawno pojawił się pomysł wprowadzenia listy przewinień, które w automatyczny sposób miałyby powodować odrzucenie wniosku o pozwolenie na przetwarzanie odpadów bądź ich magazynowanie. Osoby fizyczne lub prawne, skazane prawomocnie za przewinienia wobec środowiska naturalnego, nie miałyby już możliwości powrotu do tej branży. Tym samym zostałyby dożywotnio wyeliminowane z rynku.
W praktyce przepisy, które dotyczą magazynowania odpadów, są bardzo restrykcyjne. Obecnie istnieje m.in. obowiązek instalowania wentylacji, nawet gdy zezwolenie na przetwarzanie odpadów nie zostało wydane – znacznie podnosi to koszty funkcjonowania. Jeszcze inną kwestią jest przechowywanie odpadów medycznych, niebezpiecznych, łatwopalnych, czy ulegających biodegradacji. Często wiąże się to z koniecznością zatrudnienia dużego zespołu wyspecjalizowanych pracowników i to nawet w stosunkowo niewielkim, czy średniej wielkości przedsiębiorstwie.
Kiedy można stracić zezwolenie na przetwarzanie odpadów?
W przypadku naruszenia przepisów ustawy o odpadach lub działania niezgodnego z wydanym zezwoleniem na przetwarzanie odpadów urząd wzywa do zaniechania danych naruszeń. Wyznacza także termin na usunięcie wykrytych nieprawidłowości. Jeśli firma nie zastosuje się do tych instrukcji, zezwolenie może zostać cofnięte bez odszkodowania. Przedsiębiorstwo musi wówczas zakończyć działalność w zakresie gospodarowania odpadami. Dodatkowo decyzja urzędu może mieć rygor natychmiastowej wykonalności. W takim przypadku trzeba na własny koszt usunąć odpady i skutki działalności, która była prowadzona niezgodnie z prawem, czy udzielonymi uprawnieniami.