Kompensacje środowiskowe stały się odpowiedzią na rosnący negatywny wpływ działalności ludzkiej na naturę. Od dziesięcioleci, intensywne rolnictwo, wylesianie oraz nadmierne nawadnianie zmieniają naturalne ekosystemy i zakłócają równowagę naszych zasobów. Ponadto, zmiana sposobu użytkowania gruntów prowadzi do dewastacji gleb. W odpowiedzi na te wyzwania, wprowadzono wymóg uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Jeśli dany projekt wymaga głębszej oceny jego oddziaływania na środowisko i nie jest możliwe zminimalizowanie jego negatywnego wpływu poniżej bezpiecznego poziomu, konieczne staje się wdrożenie kompensacji przyrodniczych.
Kompensacja przyrodnicza w teorii
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska definiuje kompensację przyrodniczą. Zgodnie z art. 3 pkt 8, kompensacja to działania, takie jak roboty budowlane, rekultywacja gleby, zalesianie czy tworzenie skupień roślinności, które mają na celu przywrócenie równowagi przyrodniczej. To znaczy, że oferujemy kompensację środowiskową w formie działań opartych na zasobach, które chronią i ulepszają podobne zasoby. Kompensacja nie jest działaniem dowolnym i stosuje się ją tylko, gdy nieuniknione jest negatywne oddziaływanie na środowisko lub obszar Natura 2000.
Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach może określać zakres i metody działań kompensacyjnych.
Kompensacja przyrodnicza w praktyce
Główną zaletą kompensacji jest to, że społeczeństwo nie musi ponosić kosztów nienaprawionych szkód. Osoby powodujące szkody dostają zachęty do unikania ich, co wiąże się z możliwością zapłaty odszkodowania.
To inwestor przeprowadza działania kompensacyjne, choć często brakuje mu wiedzy środowiskowej. Dlatego taki projekt musi zawierać opis metod kompensacji oraz ocenę ich skuteczności. Należy dokładnie przeanalizować wpływ działania zarówno na projekt, jak i środowisko.
Planując i wdrażając kompensację, musimy posiadać odpowiednią wiedzę o środowisku. Niewłaściwie realizowana kompensacja może zaszkodzić środowisku. Każdą kompensację musimy indywidualnie dostosować do lokalizacji i technologii.
W praktyce często zaleca sią działania mające na celu poprawę ochrony siedlisk, czy tworzenie miejsc rozrodczych dla gatunków.
Nie można mylić kompensacji z działaniami minimalizującymi wpływ inwestycji na środowisko.
Podsumowując, stosujmy kompensacje środowiskowe tylko wtedy, gdy inwestycja spowoduje nieuniknione szkody. Plan działań kompensacyjnych musi dokładnie analizować wpływ na środowisko i metodykę działań. Jeśli nie zostanie to przemyślane, kompensacja zamiast pomóc może zaszkodzić środowisku.