Ptaki i nietoperze to zwierzęta przyzwyczajone i przystosowane do życia w bezpośrednim sąsiedztwie człowieka. Bardzo często wykorzystują one siedliska antropogeniczne jako miejsca do rozrodu, zakładania gniazd, a także jako miejsca zimowania.
Do najczęściej spotykanych ptaków w miejskich osiedlach można zaliczyć gatunki takie jak gołąb, jerzyk, kawka, wróbel, mazurek oraz sikory, a również ssaki – nietoperze. Z jednej strony ptaki mogą być widziane w budynkach mieszkalnych niechętnie, jak gołębie miejskie zanieczyszczające elewacje budynków. Z drugiej jednak strony, gatunki takie jak gołębie sierpówki, czy jerzyki mogą cieszyć się dużą sympatią wśród mieszkańców miast. Niestety w ostatnich latach w wyniku utraty siedlisk obserwuje się znaczący spadek liczby gatunków ptaków i nietoperzy wykorzystujących budynki i centra miejskie jako miejsca do zakładania gniazda.
Utrata siedlisk jest wynikiem termomodernizacji budynków, do której przystępuje się w celu oszczędzania energii oraz dla korzyści środowiska. Podczas prac remontowych bardzo często dochodzi do utknięcia zwierząt w szczelinach między płytami lub w niezabezpieczonych wcześniej otworach. Jest to jeden z największych problemów odpowiadających za ginięcie synantropijnych gatunków chronionych ptaków i nietoperzy. Dlatego ważne jest, aby przeprowadzanie remontów elewacji i dociepleń budynków było prawidłowe i zgodne z prawem.
Przed przystąpieniem do prac termomodernizacyjnych budynku należy zlecić wykonanie ekspertyzy przyrodniczej wykwalifikowanemu specjaliście (najczęściej ornitologowi). W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji przyrodniczej może okazać się, że inwestor będzie musiał złożyć odpowiedni wniosek do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, która podejmuje decyzję o warunkach prowadzenia prac oraz konieczności przeprowadzenia kompensacji.
Co powinna obejmować ekspertyza ornitologiczno-chiropterologiczna?
Prawidłowo wykonana ekspertyza ornitologiczno-chiropterologiczna powinna obejmować następujące elementy:
- Metodykę inwentaryzacji, która powinna zawierać:
- datę oraz godziny obserwacji budynku,
- opis poziomu z jakiego dokonywano obserwacji (np. z poziomu gruntu, podnośnika, rusztowania, sąsiedniego obiektu itp.),
- opis sprzętu używanego do inwentaryzacji,
- opis czynności wykonywanych podczas inwentaryzacji.
- Rysunek lub zdjęcie budynku z zaznaczonymi siedliskami ptaków.
- Opis zinwentaryzowanych gatunków ptaków gniazdujących na budynku.
- Jeżeli inwentaryzację wykonywano poza okresem lęgowym ptaków oraz żadna kontrola nie przypadła na okres gniazdowania jerzyków w Polsce, należy wykonać rysunek lub zdjęcie budynku z zaznaczonymi wszystkimi potencjalnymi miejscami gniazdowania ptaków w budynku (niezabezpieczone otwory wentylacyjne, szczeliny między płytami, przestrzenie między elewacją, a rynnami, okapem dachu itp.).
- Analizę wpływu planowanych prac termomodernizacyjnych na ewentualnie stwierdzone gatunki ptaków i nietoperzy.
- Zalecenia dla inwestora dotyczące terminu i sposobu prowadzenia prac.
- Propozycję kompensacji przyrodniczej, w tym opis budek lęgowych dla ptaków, ich konstrukcję, sposób i miejsce montażu.
Kluczowe Zasady Inwentaryzacji Ornitologiczno-Chiropterologicznej
Inwentaryzację ornitologiczno-chiropterologiczną zaleca się prowadzić w następujący sposób:
- obserwacje należy prowadzić w okresie lęgowym ptaków oraz w okresie rozrodczym nietoperzy,
- inwentaryzacja powinna obejmować co najmniej 2 kontrole polegające na obserwacji budynku przeznaczonego do termomodernizacji (w kwietniu i w maju). Zalecane jest wykonanie obserwacji ornitologicznej w roku poprzedzającym remont budynku, jeżeli prace termomodernizacyjne planowane są na okres 1 kwietnia – 31 sierpnia. W szczególnych przypadkach badania mogą być przeprowadzone także w innym terminie.
- obserwację należy prowadzić z każdej strony budynku, przez co najmniej 1 godzinę, przy użyciu lornetki i detektora ultradźwiękowego,
- obserwację należy prowadzić w ciągu dnia w godzinach rannych (zaraz po świcie) oraz przed wieczorem (przed zachodem słońca, aż do zapadnięcia zmroku). Przeprowadzenie kontroli rano i wieczorem jest ważne, aby precyzyjnie określić ilość oraz lokalizację siedlisk ptaków i nietoperzy. Pozwala to także na wykrycie zarówno gatunków aktywnych rano jak i tych aktywniejszych w godzinach wieczornych,
- zaleca się także uważnie obserwować otoczenie budynku, aby móc wykryć rzadkie gatunki ptaków. Na przykład, pójdźki, które mogą przesiadywać w koronie drzewa w pobliżu budynku, w którym znajduje się jej gniazdo,
- obserwacje należy prowadzić przy odpowiednich warunkach atmosferycznych. Należy unikać opadów deszczu oraz upałów, ponieważ ptaki wykazują wtedy zmniejszoną aktywność.
W celu zamówienia inwentaryzacji ornitologiczo-chiropterologicznej prosimy wypełnić poniższy formularz: