Drzewa pełnią wiele ważnych funkcji w środowisku miejskim. Między innymi są odpowiedzialne za produkcję tlenu, zmniejszanie ilości dwutlenku węgla, oczyszczanie powietrza, czy też poprawianie warunków mikroklimatycznych. Wraz z rozwojem terenów zagospodarowanych, dochodzi do kolizji drzew i krzewów z zabudowaniami, infrastrukturą drogową lub liniami energetycznymi. W takich przypadkach konieczna jest ingerencja człowieka w rośliny. Aby utrzymać drzewa w jak najlepszym stanie, istnieje potrzeba ich profesjonalnej pielęgnacji i leczenia. Prace związane z pielęgnacją zieleni nie wymagają ustawowo pozwolenia i mogą być wykonywane przez właściciela terenu. Często natomiast, zabiegi i cięcia pielęgnacyjne wykonywane są nieprawidłowo, bez fachowej wiedzy, co może prowadzić do całkowitego zniszczenia drzew lub krzewów.
W przypadku terenów zielonych wpisanych do rejestru zabytków, wszystkie działania pielęgnacyjne i techniczne podlegają decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Osoby wykonujące ekspertyzy przyrodnicze, prace konserwatorskie i zabezpieczające muszą w takim przypadku posiadać odpowiednie kwalifikacje.
Podstawowa budowa drzewa
Na zewnętrzną budowę drzewa składa się korona, pień i system korzeniowy. Ze względu na grubość gałęzi wyróżnia się:
- pędy – średnica do 1 cm
- cienkie gałęzie – średnica 1-3 cm
- grube gałęzie – średnica 3-5 cm
- bardzo grube gałęzie – średnica 5-10 cm
- konary – średnica powyżej 10 cm
Warunkiem do utrzymania prawidłowego bilansu energetycznego drzewa jest zachowanie równowagi pomiędzy koroną drzewa (miejsce redukcji dwutlenku węgla i powstawania tlenu), a podziemnym systemem korzeniowym (źródło wody i soli mineralnych). Nieumiejętne wykonanie cięć pielęgnacyjnych korony lub uszkodzenie korzeni powoduje zakłócenia bilansu energetycznego, co w konsekwencji prowadzi do zasychania roślin.
zamów ekspertyzę dendrologiczną
Jakie są powody cięcia drzew?
Głównym motywem cięcia koron drzew jest zbyt mała przestrzeń, co prowadzi do kolizji z różnego rodzaju infrastrukturą. Coraz częściej tereny zielone ludzie przeznaczają pod nowe inwestycje. W takich przypadkach pozostające na działkach drzewa, po osiągnięciu pewnych wymiarów, zaczynają stwarzać zagrożenie np. poprzez kolizję z budynkami, wrastanie w sieci energetyczne. Takie zdarzenia powodują, że ingerencja w żywe części korony lub system korzeniowy drzewa jest nieunikniona.
W naturalnych warunkach drzewa samoczynnie regulują wielkość korony poprzez odrzucanie gałęzi. Natomiast na terenach zabudowanych przy zachowaniu środków bezpieczeństwa należy kontrolować usuwanie posuszu.
Wśród innych przyczyn wykonywania cięć, można wymienić genetyczne wady budowy korony, zbyt słabą statykę, formowanie młodych drzew oraz pobudzenie regeneracji starego drzewa.
Klasyfikacja rodzajów i zasady cięcia drzew
Cięcia można podzielić na tzw. pielęgnacyjne (przyrodnicze) i techniczne (nie przyrodnicze). Cięcia pielęgnacyjne oznaczają zachowanie możliwie najlepszego stanu zdrowotnego drzew, można je podzielić na cięcia sanitarne, korygujące, rozluźniające, formujące oraz odmładzające. Techniczne to zabieg, który umożliwia sąsiedztwo drzew i obiektów kolidujących, zaliczamy tutaj cięcia w energetyce i telekomunikacji, w budownictwie oraz wzdłuż ciągów komunikacyjnych.
Podczas cięć zarówno pielęgnacyjnych jak i technicznych w celu zachowania odpowiedniej kondycji drzewa należy przestrzegać następujących zasad:
- wykonywać cięcia tylko w uzasadnionych przypadkach,
- zminimalizować ilości cięcia żywych gałęzi,
- unikać usuwania grubych gałęzi i konarów,
- w przypadku drzew iglastych prawidłowe cięcia powinny być wykonywane przed zgrubieniem nasady gałęzi, u gatunków liściastych tuż u podstawy uważając, aby nie uszkodzić żywych tkanek,
- zwracać uwagę na pozostawienie gładkiej powierzchni cięcia, prowadzić cięcie pod odpowiednim kątem i ostrym przystosowanym do tego narzędziem,
- nie wykonywać cięcia koron w okresie lęgowym ptaków.
Przede wszystkim należy pamiętać, że odpowiedzialność za usuwanie gałęzi żywych lub konarów bez stosownego uzasadnienia związanego z przyczynami biologicznymi lub technicznymi, doprowadzającymi do całkowitego zniszczenia rośliny, spoczywa na właścicielu nieruchomości na której znajduje się roślina, chyba, że została ona dokonana bez jego wiedzy i zgody.
Zabezpieczanie drzew na terenach inwestycyjnych
Na terenach budowy często pojawiają się zagrożenia związane z uszkodzeniem drzew przez używany sprzęt mechaniczny. Dlatego konieczny jest nadzór wykwalifikowanego dendrologa oraz odpowiednie zabezpieczenie drzew i krzewów. Narażone na uszkodzenia są zarówno pnie drzew, korona jak i cały system korzeniowy.
Do zabezpieczenia pni używa się słomianych mat lub osłon drewnianych. Prawidłowo wykonane powinny obejmować cały pień do wysokości około 1,80 m. Innym sposobem zabezpieczeń są ogrodzenia, które obejmują teren równy rzutowi korony drzewa. Do ochrony korzeni przed ich przesuszeniem zaleca się stosowanie słomianych mat lub folii. Prace budowlane w obrębie drzew należy wykonywać tylko sposobem ręcznym lub przewiertem sterowanym. Zaleca się także wyznaczenie w bezpiecznej odległości ciągów komunikacyjnych, które będą ograniczać uszkodzenia roślin.